Voorwoord

Waarover gaat dit boek?

Dit boek gaat over kritisch en wetenschappelijk denken. Je leert welke denkfouten we allen geneigd zijn te maken, waarom we die denkfouten maken, waartoe dat leidt en hoe we ons denken kunnen verbeteren. Tenslotte, ga ik ook dieper in op het belang van kritisch en wetenschappelijk denken en de vraag wat de wetenschappen kenmerkt, onderscheidt (van pseudowetenschappen en niet-wetenschappelijke domeinen) en betrouwbaar maakt.

Voor wie is dit boek?

Dit boek is geschreven voor studenten die het vak Wetenschapsfilosofie of Kritisch Denken volgen. Het boek biedt inhoud voor zeven hoorcolleges (de zeven hoofdstukken) en een werkcollege (appendix). De inhoud kan op zichzelf staan – voor vakken die bestaan uit zeven hoorcolleges met studielast van 3 ECTS of gecombineerd worden met een historisch of thematische overzicht van de wetenschapsfilosofie (bv. Dooremalen et al 2021) voor vakken die bestaan uit veertien hoorcolleges met een studielast van 6 ECTS.

Ik maak er gebruik van in mijn lessen wetenschapsfilosofie voor studenten aan de Universiteit van Tilburg. Hopelijk vindt het ook de weg naar andere docenten.

Verder hoop ik ook dat dit boek de weg uit de universitaire academie vindt naar een breder publiek. Kritisch denken belangt iedereen aan. Het is van grote waarde zowel in persoonlijk als maatschappelijk opzicht. Het is, zoals ik in hoofdstuk 6 beschrijf, de motor van vooruitgang, zowel op het vlak van kennis en innovatie als op het vlak van moraliteit.

Waarom zou je dit boek lezen?

Kritisch denken is een van de grootste lacunes in ons onderwijs. Zin van onzin leren scheiden is van enorm belang in het informatietijdperk waarin we leven. Dit boek helpt je op systematische wijze inzicht te krijgen in en komaf te maken met de belangrijkste denkfouten die elke mens spontaan maakt. Het helpt je ook drogredenen en onbetrouwbare informatie te ontmaskeren.

Naast inzicht in wat kritisch en wetenschappelijk denken inhoudt, kom je ook meer te weten over wat wetenschap betrouwbaar maakt. In tijden van wetenschapsscepticisme, waar (soms gevaarlijke) pseudowetenschappelijke en complottheorieën welig tieren, is dat bijzonder belangrijk.

Kritisch denken, zoals ik in hoofdstuk 6 besluit, is geen kwestie van intellectuele voorkeur, of zelfs van eigenbelang (alhoewel je er zeker voordeel uithaalt). Het is in de eerste plaats een kwestie van morele en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Uit beter denken volgt een betere wereld. Met dit boek hoop ik daar een steentje aan bij te dragen en kan jij, beste student of lezer, dat ook doen!

Ik wens je alvast veel leesplezier!